dini musiki ders kitabı, cevapları, lise, seçmeli.
Dini Musıki 1. Dönem 1. Yazılı Sınav
1.ÜNİTE MÛSİKÎ VE DİNÎ MÛSİKÎ
DEĞERLENDİRME SORULARI s. 23
- Aşağıdaki açık uçlu soruları cevaplayınız.
“Mûsikî, birbirine uyuşması ya da uyuşmaması bakımından seslerin ve bir mûsikî parçasının nasıl bestelendiğinin bilinmesi açısından sesler arasındaki zaman aralıklarının durumlarının incelendiği riyazi (matematiksel) bir ilimdir.”
- Mûsikînin İslam dinindeki yerini birkaç cümle ile açıklayınız.
Çeşitli hadisler ve Peygamber Efendimiz’in (s.a.v.) yaşamına baktığımızda hem görsel hem de işitsel estetiğe önem verdiğini görürüz. Bu bağlamda “Kur’an’ı seslerinizle süsleyiniz. Çünkü güzel ses Kuran’ın güzelliğini arttırır.” hadisi şerifi ve “Seslerin en fenası eşeklerin sesidir.” ayeti seslerden güzel olana teşviktir. Musikiyi sadece eğlence unsuru olarak görmek hata olur. B. Aşağıdaki boşlukları uygun ifadelerle doldurunuz.
1) _ ALİ UFKÎ BEY _, güftesi III. Murad’a ait olan ‘Uyan Ey Gözlerim Uyan’ isimli meşhur eserin bestekârıdır.
2) Ney üfleyene _NEYZEN _, neyzenler topluluğunun başındakine de _ SERNÂYÎ (SERNEYZEN) _denir.
3) Sümerlilerden beri var olduğu bilinen ney, _ HZ. MEVLÂNA _ile beraber mistik bir boyut kazanmıştır.
4) Farsçada _ KAMIŞ _anlamına gelen nây kelimesi Türkçede uzun süre bu şekilde kullanıldıktan sonra zamanla “ney”e dönüşmüştür.
5) “İster İdim Allah’ı Buldum İse Ne Oldu” adlı ilahînin güftesi_YUNUS EMRE _ ’ye aittir.
C. Aşağıdaki çoktan seçmeli soruların doğru seçeneklerini işaretleyiniz.
1) Mûsikînin insan üzerindeki etkisini: “Müzik, yerle gök arasındaki her varlığı hiç kimsenin karşı koyamayacağı bir kudretle sarsar.” sözleriyle ifade eden ünlü şair- yazar aşağıdakilerden hangisidir?
a) Kınalızâde Ali Efendi b) Mevlâna c) William Shakespeare d) Ludwig van Beethoven
2) Aşağıdaki ilahilerden hangisi rast makamında değildir?
a) Ey Âşık-ı Dildâde
b) Erler Demine Destûr Alalım
c) İster İdim Allah’ı Buldum İse Ne Oldu
d) Sevdim Seni Ma’buduma
3) Rast makamının karar sesi aşağıdakilerden hangisidir?
a) Rast b) Segâh c) Dügah d) Çargah
4) Ezan, aşağıdaki vakitlerden hangisinde genellikle rast makamında okunur?
a) Sabah b) Öğle c) İkindi d) Akşam
2. ÜNİTE MUSİKİMİZİN TARİHÎ SEYRİ
Dini Musiki 1. Dönem 2. yazılı Sınav Soruları ve Cevapları
DEĞERLENDİRME SORULARI S. 41
A. Aşağıdaki açık uçlu soruları cevaplayınız.
1. Hz. Peygamber (s.a.v.) ve Dört Halife Dönemi’nde mûsikî nasıl icra ediliyordu? Din dışı mûsikî formları nelerdir? Açıklayınız.
Hz. Peygamber (s.a.v.) ve Dört Halife Dönemi’nde mûsikî, daha çok güzel seslerle okunan Kur’an-ı
Kerim tilaveti şeklinde -dinî bir kimlikle- tezahür ederken din dışı mûsikî ise yine nasb, hudâ ve inşâd türünden “şa‘bî” (halk) mûsikî olarak aynı şekilde icra ediliyordu. Hz. Peygamber (s.a.v.) Dönemi’nde Arap mûsikîsi formlarında bir değişiklik olmadığını ve Cahiliye Dönemi’ndeki formların kullanılmaya devam edildiğini görüyoruz.
2. Hz. Peygamber (s.a.v.) Dönemi’nde yaşayan mûsikîşinaslar kimlerdir? Bir kaç cümle ile bahsediniz.
Öncelikle Resûlullah’ın müezzinlerinden başlamak gerekir: Bilâl b. Rebâh el-Habeşî, Abdullah b. Ümmi Mektûm, Ebû Manzûre, Sa‘d b. ‘Aîz (Sa‘dü’l-Karaz).
Ayrıca burada Hz. Ali (r.a.) ve Hz. Fatıma’nın (r.a.) düğününde def çalarak şarkı söyleyen Amr b. Umeyye ed-Damirî ve Hamza b. Yetîm’i de zikretmek gerekir.
3. Basit formlardan müteşekkil olan Arap Mûsikîsi ilk defa ne zaman başka bölgelerin mûsikîsinden etkilenmeye başlamıştır? Bu etkileşime sebep olan musikîşinas kimdir? Bir kaç cümle ile bahsediniz.
Mısır Kralı Mukavkıs hicretin 9. yılında Resulullah’a (s.a.v.) iyi niyetini göstermek amacıyla bazı hediyelerle birlikte Mâriye ve Sîrîn adında iki cariye gönderdi. Bunlardan Mâriye’yi Hz. Peygamber (s.a.v.) nikâhına aldı; Sîrîn’i de şâiri Hassan b. Sâbit’e hediye etti. Sîrîn’in sesi güzeldi ve Mısır şarkıları söylerdi. Böylelikle şiir ve mûsikî sanatı birleşmiş oldu. Muhammed Hamidullah, adı geçen Sîrîn’in (aslı Şirin ve Farsça) İranlı olup olmadığı tartışmasını yapmaktadır.
Bu iddia Arap Yarımadası dışından ilk etkilenmelerin, Sîrîn’in şahsında Farisî (İran) etkisiyle başlamış olabileceğini düşündürmektedir. Zira yukarıda zikredildiği gibi İslam Mûsikîsi adı altında Arap Yarımadası’ndaki mûsikî faaliyetleri, basit formlardan ileri gitmeyen bir sahra mûsikîsi şeklinde tezahür ediyordu. Kaynaklarda bundan sonraki dönemlerde isimleri geçecek olan bazı şarkıcıların bu şarkıları Sîrîn’den öğrendiklerine dair bilgiler vardır.
4. Hz. Osman (r.a.) (644-656) ve Hz. Ali (r.a.) (656-661) Dönemlerinde kullanıldığı bilinen “mi‘zef” veya
“mi‘zefe” olarak adlandırılan enstrümanı tarif ediniz.
Mi‘zefin tam bir tarifini veremeyen ve birçok alternatif sunan kaynaklar, ud veya tanbura benzediğinde birleşirler. Mi‘zef için: “Ceylan
derisinden beyaz bir deri üzerine altı veya dokuz telin çekilmesiyle elde edilir.” tarifi yapılmıştır. 5. Cahiliye Dönemi’nde Arap Yarımadası’nda kullanılan müzik aletleri nelerdir?
Mûsikî enstrümanları da Cahiliye Dönemi’ndeki gibi def, davul, kadîb vb. ritim aletlerine münhasır kalıyordu. Bu dönemde ayrıca önceden bahsi geçmeyen ve “mizmâr” adı verilen basit düdük, kaval vb. gibi iptidai (ilkel) bir üflemeli çalgının adı da geçmektedir.
b. Aşağıdaki boşlukları uygun ifadelerle doldurunuz.
1. Müslümanlar arasında muğannî olarak ilk şöhret bulan kimse, Hz. Osman (r.a.) Döneminde yaşamış
olan _ TUVEYS _tir.
2. Tuveys, Araplar’ın “_ EL-MUHANNİSİ _” diye isimlendirdikleri, ellerine kına yakıp, kadınlar gibi davranışlar gösteren özenti bir grubun başını çekmiştir.
3. _MİZMAR_ , “kamış”tan yapılma üflemeli enstrümanların hepsi için kullanılan bir isimdir.
4. Mûsikîye dair eser yazan ilk İslam filozofu _ EL-KİNDİ_’dir.
5. Felsefe dünyasında “_ MUALLİMİ SANİ_” lakabı ile tanınan Fârâbî mûsikî alanında da birçok tarihçi ve mûsikî nazariyatçısı tarafından “_ MUALLİMİ EVVEL_” olarak kabul edilmiştir.
C. Aşağıdaki çoktan seçmeli soruların doğru seçeneklerini işaretleyiniz.
1. Aşağıdaki mûsikî ile alakalı eserlerden hangisi Farabi’ye aittir?
a) Kitabü’l-Mûsîka’l-Kebir
b) Câmiu’l-Elhân
c) Kitabü’ş Şifa
d) Mesnevî
2. Fârâbî aşağıdaki eserlerin hangisinin girişinde; “Yunan’da eksik bulduğu bilgileri eklediğini ve onların bazı hatalarını tashih ettiğini” söyler?
a) Kitâbü’l-Edvâr
b) Kitâbü İhsâ‘i’l-Îkā‘ât
c) Kitâbün fi’l-Îkā‘ât
d) Kitabü’l-Mûsîka’l-Kebir
3. “Mûsikî hakkındaki görüşlerini en geniş şekilde Eş-Şifâ’ adlı eserinde ele almıştır. Bu eserde mûsikî
ile tedavi konusuna, mûsikî âletlerine ve mûsikî nazariyatına ait bilgilere yer vermiştir.”
Yukarıda verilen bilgilerin işaret ettiği ünlü musikîşinas kimdir?
a) Farabi
b) el- Kindî
c) İbn-i Sînâ
d) Abdülkadir Merâğî
4. – Mûsikî nazariyatı konusunda üstün eserler vermiş büyük müzisyen ve nazariyatçıdır. Çağın önemli ilimlerini öğrenerek mûsikîde de son derece ileri bir seviyeye gelmiş ve bu ilmi yeniden canlandırmıştır.
– Kitâbü’l-Edvâr ve Er-Risâletü’ş-Şerefiyye adlı iki önemli eser kaleme almıştır.
Yukarıda verilen bilgiler ışığında İbn-i Sînâ’dan on üçüncü yüzyıla kadar süren ve musikî tarihi açısın-
dan durgunluk devresi olarak nitelendirilebilecek dönemi yazdığı eserlerle sonlandıran bilim adamı
aşağıdakilerden hangisidir?
a) Safiyyüddîn Abdülmümin Urmevî
b) el- Kindî
c) Buhûrîzâde Mustafa Itrî
d) Farabi
5. Aşağıdakilerden hangisi çağının büyük bir sanatçısı ve mûsikî alimi olan Abdülkâdir Merâğî’ye ait eserlerden biri değildir?
a) Kenzü’l-Elhân
b) Makâsidu’l-Elhân
c) Kitâbü İhsâ‘i’l-Îkā‘ât
d) Şerh-i Kitâbü’l-Edvâr
d. Aşağıdaki cümlelerden doğru olanların başına (D) yanlış olanların başına (Y) koyunuz.
1. (.. D..) Buhûrîzâde Mustafa Itrî, cami, tekke musikisi ve klasik musiki alanlarında peşrev, saz semâisi, kâr,
beste, semâi, âyin, na‘t, durak, tevşîh, tekbir, salâ ve ilâhi olmak üzere Türk Mûsikîsinin hemen her for-
munda eser vermiş nâdir sanatkârlardan biridir.
2. (.. Y..) Küçük bir ses alanı içerisindeki büyük ifade gücünün çarpıcı örneklerinden olan segâh tekbir ve
salât-ı ümmiyye adlı eserlerin bestekarı Ali Ufkî Bey’dir.
Buhûrîzâde Mustafa Itrî Efendi olacak.
3. (.. Y..) Segâh ve Hüzzam makamlarının karar sesi Neva perdesidir.
Segah perdesi olacak.
4. (.. D..) Kudüm, def, mazhar ve bendir ritm sazlarıdır.
5. (.. Y..) Akşam Ezanı genellikle hicaz makamında okunur. Akşam ezanı genellikle Segah makamında okunur.
Lise Dini Musiki Ders Kitabı Cevapları
Efkan Doğan
