10. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı 1. Dönem 1. Sınavı Çalışma Soruları

10. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Dersi

1. Dönem 1. Yazılı Sınav Çalışma Soruları  1. ve 2. Üniteler Eylül – Ekim

*1. Aşağıda verilen aşk mesnevilerinin isimlerini doğru şekilde eşleştiriniz.

*2. Edebiyatımızda batılı tarzdaki ilk hikayeyi ve yazarını yazınız.

*3. Realizm akımının üç özelliğini yazınız.

*4. Aşağıdaki eserler Türk edebiyatının hangi dönemlerine aittir?

Ferhat ile Şirin:

Küçük Şeyler:

Pembe İncili Kaftan:

*5. Asıl adı ” Kitab-ı Dedem Korkut Alâ Lisan-ı Taife-i Oğuzan” olan eseri, biz bugün hangi isimle anıyoruz?

*6. Aşağıdaki tabloda bulunan boşlukları tamamlayınız.

*7. Aşağıdaki paragraf hangi bakış açısıyla yazılmıştır.

Kan Turalı adı güzel Muhammed’e salâvat getirdi, deveye bir tekme vurdu. Deve bağırdı. Bir daha vurdu, deve ayağı üzerinde duramadı yıkıldı. Basıp iki yerden boğazladı. Arkasından iki kayış çıkardı,tekfürün önüne bıraktı, der: “Akıncıların okluğunun bağı, üzengisinin kayışı kopar, dikmek için lâzım olur.” dedi. Tekfür der: “Vallah bu yiğidi gözüm gördü gönlüm sevdi.” dedi.

Yukarıdaki paragrafta hangi anlatım biçimi kullanılmıştır?

*8. Türkçe hangi dil ailesindendir?

*9. Türkçe yapısı bakımından hangi dil grubundandır?

*10. Tarih boyunca Türklerin kullandığı alfabeleri yazınız.

11. 

12.

13.

14. Aşağıdaki cümlede geçen fiilimsilerin altını çizip çeşidini yazınız.

Gölgendi yansıyıp duran bengisu pınarında
Ölüm düşüncesinin beni sardığı şu anda
Verilmemiş hesapların korkusuyla
Sana geldim ayaklarına kapanmaya geldim
Af dilemeye geldim affa layık olmasam da

Sezai Karakoç

15. Akılsızlar ( ) hırsızların en zararlılarıdır ( ) zamanınızı ve neşenizi çalarlar (  )

Yukarıda parantezlerle belirtilen yerlere uygun noktalama işaretlerini yazınız.

16. “Fakat yol otomobillere yasak olduğundan o da herkes gibi tramvaya biner, kimse kendisine dikkat etmezdi.” cümlesindeki virgülün görevini yazınız.

17. ” Türkiye’m sevdam, Türkçem sedam, benim.”

Bu cümledeki  noktalama hatasını bulup bunun doğrusunu yazınız.

18. Mesnevi türünün özelliklerinden üçünü yazınız.

19. Sıfat-fiil eklerini yazınız.

20. Bizde, Olay Hikayesi’nin öncüsü kimdir?

Dünyada Durum Hikayesi’nin öncüsü kimdir?

21.

22. “İki ayrı nehirde yüzen parçalarımızı biraraya getirip hiç duraksamadan, korkmadan, coşguyla salı versek sulara, çarpacağımız kayaların sayısı da artar mı?” cümlesindeki yazım hatalarını çizip doğrusunu altına yazınız.

23. Modern hikaye ve roman (anlatma) ihtiyacını Tanzimat Dönemi edebiyatından önce hangi türler karşılıyordu?

24. Aşağıdakilerden hangisi Yazılı edebiyatın özelliklerinden değildir?

A)  İlk yazılı belgelerin verildiği dönemdir.
B) VIII. yy’da başlamıştır.
C)  Uygur metinleri, tercüme eserlerdir.
D)  Yabancı dillerin etkisi fazladır.
E) Hem dinî hem de din dışı ürünler verilmiştir.

25. Aşağıda giriş bölümü verilen hikayeyi tamamlayınız.
Akıllar Rafta Sokağı
“Bugün çok güzel bir gün olacak. Hissediyorum. Rabbim, bugün bana yeni güzellikler sunacak.” Bu cümleleri yüksek sesle tekrar ederek okula doğru yürüyordum. Kulaklıklarımı taktım ama canım şarkı dinlemek istemiyordu. Sadece etraftakilerin, benim müzik dinlediğimi düşünmelerini istemiştim. Etraftakiler dediysem öyle pek kimse de yok sokakta. Bir delilik yapıp yan sokaktan yürüyeyim dedim ama buradaki herkes de bir delilik yapıp başka sokaktan yürümeye karar vermişler sanırım. .…………………………….

Hasene Hanım kırk tane güzellerden kız alıp her birine ayrı ayrı libas giydirip Aslı Han’a daha eski esvap giydirip gül bahçesine götürdü. Oraya Kerem’i davet eyledi. Sofu: “Gitme.” dedi. Kerem: “Davete icabet lazımdır.” deyip gül bahçesine geldi.

26. Yukarıda verilen metindeki altı çizili sözcüklerde kullanılan noktalama işaretlerinin kullanılma sebebini aşağıdaki tabloya yazın.

27. Aşağıda verilen cümlelerdeki boşlukları uygun şekilde doldurun.

–Koşuk, sav, destan gibi ürünler Türk edebiyatının ……………………… Dönemi’ne aittir.

–Milli Edebiyat Dönemi’nde eser veren …………… ………………..  Yeni Lisan adlı makalesiyle sade bir Türkçeyi savunmuş, bunu da eserlerine yansıtmıştır.

Hikâye, roman, tiyatro gibi türler ……………………………………………. Dönemi’nde edebiyatımıza girdi.

Aşık tarzı halk edebiyatında ………….. ölçüsü kullanılır.

28. Sıfat-fiil eklerini yazınız.

29. İsim-fiil eklerini yaznız.

30. Zarf-fiil eklerini yazınız.

32. Aşağıdaki bilgileri Doğru – Yanlış olarak işaretleyiniz.

• Türklerin kullandığı alfabeler Kök Türk, Uygur, Arap, Latin ve Kiril alfabesidir. (  )
• Hz. Ali çevresinde oluşan dinî-kahramanlık konulu halk hikayelerine cenkname denir. (  )
• Hazar Denizi’nin güneyinden geçerek batıya gelip yerleşen Oğuz Türklerinin yazı dilinin adı Batı Türkçesi’dir. (  )
• “Koşa koşa gitti.” cümlesinde sıfat-fiil ardır. (  )
• Durum hikayesinin öncüsü Anton Çehov’dur. (  )
• Türklerin en uzun süre kullandıkları alfabe Latin alfabesidir. (  )

33. Dede Korkut hikayelerinden Oğuz Türkleri ile ilgili hangi bilgilere ulaşabiliriz?

34. Ömer Seyfettin’in ’’Yeni Lisan’’ makalesinde de değindiği, Milli Edebiyat Dönemi sanatçılarının dil anlayışını açıklayınız.

35. Halk hikâyelerinin özelliklerinden beş tanesini yazınız.

36. İslamiyet Etkisinde Gelişen Türk Edebiyatının başlangıcı sayılan Geçiş Dönemi Türk Edebiyatı Döneminde yazılan dört eserin isimlerini yazınız.

37. Hz. Ali’nin hikayelerinin de bulunduğu cengâver-gazi tipinin anlatıldığı eserlere hangi isim verilir?

38. Roman ve hikâye türlerinin ilk örnekleri edebiyatımızın hangi döneminde verilmeye başlanmıştır?

39.Aşağıdaki cümlelerde yazım yanlışı olan ifadenin altına, doğrusunu  altına yazınız.

         Arabasını 21.25’de Sivas caddesine parketti.

         Kayseri’lilerin hayır severliği Dünyaca meşhurdur.

40. Küçük Şeyler / Kutadgu Bilig / Kök Türk Kitabeleri / Oğuz Kağan Destanı/Yusuf ve Zeliha

Yukarıda karışık olarak verilmiş eser adlarını aşağıdaki dönem adlarıyla doğru olarak eşleyin.

41. Aşağıdaki boşlukları doldurunuz.

*Bir düşüncenin somut hâle getirilerek daha anlaşılır kılınması için anlatılan konuyla ilgili örnekler verilmesine ………………………………..  denir.

*…………………………………………….. sert ünsüzlerle (p, ç, t, k) biten bir sözcüğe ünlü ile başlayan bir ek getirildiğinde bu sözcüğün sonundaki ünsüzün yumuşayarak “b, c, d, g, ğ”ye dönüşmesi olayıdır.

* Türkçede sert ünsüzle (f, s, t, k, ç, ş, h, p) biten bir sözcüğe yumuşak ünsüzlerden
“c, d, g” ile başlayan bir ek geldiğinde ekin başındaki ünsüz değişerek sertleşmesine …………………………………. denir.

42. Aşağıda virgülün kullanımı ile ilgili kurallar verilmiştir. Bu kurallara uygun kullanımlara  örnek cümleler yazınız.
a. Birbiri ardınca sıralanan eş görevli kelime ve kelime gruplarının arasına konur.
b. Uzun cümlelerde yüklemden uzak düşmüş olan özneyi belirtmek için konur.

44. Aşağıda verilen edebî türlerin Türk edebiyatının hangi döneminde ortaya çıktığını ilgili kutucuğa yazınız.
roman-mesnevi-sav-türkü-ilahi-tiyatro-deneme-nefes-gazel-rubai-sagu-röportaj-semai

45. Aşağıdaki cümlelerde bugünkü yazım kurallarına göre yanlış olan ifadeleri bularak düzeltiniz.
• Kelimenin edebiyat tarihimizde ikinci bir âşıkı, Kutadgu Bilig yazarı Yûsuf Has Hâcib’dir.
• Taşdın yine deli gönül.
• Nihayet Yahya Kemal’in şiirinde vecîzeleşip ya tam neş’e, ya tam ıztırap; ya hep ya hiç manasında.

46. Hazırlıklı konuşma esnasında dikkat edilmesi gereken beş (5) hususu yazınız.

48. Büyük harflerin yazımıyla ilgili kuralları yazınız.

49. Halk hikâyelerinin aşağıdaki özellikleri sağlayıp sağlamadığını ( D / Y ) olarak değerlendiriniz.

50. Modern hikayecilik, Türk edebiyatında hangi dönemle başlamıştır?

51. İyice soğudu hava (  ) Çıplak Dağ’da ince bir kar örtüsü (  ) Doğuda, Hamamlı köyünün arkasındaki yüksek tepelerde (  ) Fakat batıda Küçük Süphan ve özellikle kuzeybatı tepeleri hepten beyaz (  ) Karın kasabaya inmesi gün meselesi (  )
Parantezlerle belirtilen yerlere uygun noktalama işaretleri getiriniz.

52. Sevdiğiniz bir arkadaşınızın fiziksel betimlemesini yapınız.

53. Bir sabah gayet erken uyanarak kendi âleminde bir kahvaltı etmek için küçük odasına çekildiği zaman, sokakta birtakım çocukların ağladığını işiterek pencereden dışarı baktı.
Bu cümlede geçen filimsilerin altını çizip çeşidini yazınız.

54.

56.

57. Dede Korkut Hikayeleri’nin üç özelliğini yazınız.

58. “Jeton” kelimesinin Türkçe kökenli bir sözcük olmadığını hangi özelliklerinden anlarsınız?

59. “Ahmet Yesevi (1093 ? – 1166), Horasan erenlerinin piridir.” ifadesinde kullanılan soru işaretinin görevini yazınız.

60. İçinde adlaşmış sıfat-fiil bulunan bir cümle yazınız.

61. Radloff ( ) 1866 yılında yayımladığı ilk eserinin ön sözünde Türkçe için ( ) Yeryüzündeki hiçbir dil Türkçe kadar geniş sahalara yayılmış değildir ( ) ( ) der ( )
Bu cümlede yay ayraçla belirtilen yerlere uygun noktalama işaetlerini yazınız.

62. Dede Korkut Kitabı’nda ailede sonsuz bir şefkatin, felaketler karşısında gevşemez bir bağlılığın, yüksek bir şeref ve namus anlayışının bulunduğu görülmektedir.
Bu cümledeki virgülün görevini açıklayınız.

63. Aşağıdaki metin hangi eserden alınmıştır?

Üze kök tengri asra yağız yir kılındukda iki ara kişi oglı kılınmış. Kişi oglında üze eçüm apam Bumin Kagan, İstemi Kagan olurmuş. Olurupan Türk budunung ilin törüsin tutabirmiş, itibirmiş. (Üstte mavi gök, altta kara yer yaratıldığında ikisi arasında insanoğlu yaratılmış. İnsanoğulları üstüne atalarım Bumin Kağan, İstemi Kağan hükümdar olmuş. Hükümdar olup Türk milletinin ilini, töresini tutmuş, düzenlemiş.)

64. Aşağıdaki şiirden hareketle İslamiyet Öncesi Türk Edebiyatı hakkında hangi çıkarımlarda bulunabilirsiniz?

Sagu
Alp Er Tunga öldi mü
Isız ajun kaldı mu
Özlek öçin aldı mu
Emdi yürek yırtılur

65. Anadolu’da gelişen Türkçe; komşuları ile kültür, dil, ticaret, siyaset, din kardeşliği gibi yönlerden etkileşmiştir. Osmanlı kültürü doğu komşusundan Farsça, güney komşusundan da Arapça kelime almış, bu komşularına Türkçe kelime vermiştir. Her iki dil de Arapça ve Farsça büyük kültür dilleridir.
Bu parçada yay ayraç içine alınması gereken yeri yay ayraç içine alınız.

66. Bir gün Nasreddin Hoca eşeğini kaybetmiş. Köşe (,) bucak ararken eşeğini bir yandan da türkü söylüyormuş. “Hoca! Bizim bildiğimiz (,) insan yitirdiği eşeği böyle türkü söyleyeII
rek değil (,) ağlaya ağlaya arar.” demişler. Hoca türküye ara verip (,) “Son umudum şu dağın ardında.” demiş. “Orada da bulamazsam (,) o zaman görün bendeki figanı.” 

Yukarıdaki parçada doğru kullanılan virgüllerin altını çiziniz.

67. Aşağıdaki Roma rakamlarını Latin rakamlarıyla yazınız.

VI :                               XV :                            III :

XXI :                             IV :                            XIX:

68. Aşağıdaki cümlede yanlış yazılan kelimenin altını çiziniz.

Sevdiklerimiz toplanmışsa bir başka gölgelikte ve bekliyorlarsa bizi, yetişelim onlara. Çevremiz çöle dönmüşse niçin istiyelim burada kalmayı. Düşlerimizdeki hayata kıyasla zindandır burası.

69. “Ağaç, şerbet, çok, dip, kalp” kelimelerinden hangisinde ünsüz yumuşaması olmaz?

70. İçinde “da” bağlacı bulunan bir cümle yazınız.

71. Koşuk ve sagu türlerinde eser veren bir sanatçı Türk edebiyatının hangi döneminde yaşamıştır?

Anadolu’nun Türkleşmesinde ve İslamlaşmasında büyük rol oynamıştır. 13. asırda başlamış ve uzun bir dönem birçok halk ve divan şairini etkilemiştir. Bu düşünce zamanla ekolleşmiş ve kurumsallaşmıştır.
72.Parçada bilgisi verilen düşünce sistemi aşağıdakilerden hangisidir?
A)Tasavvuf             B) Bektaşilik             C) Müslümanlık
D)İnsan-ı kamil     E)Vahdet-i vücut

73.Aşağıdaki koyu sözcüklerin hangisinde düzeltme (uzatma, inceltme) işareti (^) kullanılmaz?
A) Her bölgenin adeti farklıdır.
B) Yeni işimizden çok kar ettik.
C) Ne dediğimi pek ala anladı.
D) Dini konuları ehli sünnet bilginlerinden öğrendi.
E) Ne yapacağını bana dahi söylemedi.

74. Aşağıdaki eserler Türk edebiyatının hangi dönemlerine aittir?
Leyla vü Mecnun: …………………………….
Forsa: ……………………………….

75. Aşağıdaki cümlede geçen fiilimsilerin altını çizip çeşidini yazınız.
Şiir okumayı severim, şiir okuyan öğrenciyi de. Hele bir de hissederek okursa …

S.76. Koşuk ve sagu türlerinde eser veren bir sanatçı Türk edebiyatının hangi döneminde yaşamıştır? (10 Puan)

S.77. Türklerin kullandığı alfabeleri yazınız. (10 Puan)

S.78. Mesnevilerin bazen binlerce beyit tutan uzun manzumeler şeklinde yazılabilmesinin iki nedenini açıklayınız. (10 Puan)

S.79. Aşağıdaki eserler Türk edebiyatının hangi dönemlerine aittir?(5 Puan)
Leyla vü Mecnun: …………………………….
Yüksek Ökçeler: ……………………………

S.80. Aşağıdaki cümlede geçen fiilimsilerin altını çizip çeşidini yazınız. (10 Puan)
Şiir okumayı severim, şiir okuyan öğrenciyi de. Hele bir de hissederek okursa.

S.81. Aşağıdaki cümlelerde imlâ ve noktalama hataları vardır. Hataları daire içine alınız ve üzerine doğrusunu yazınız. (10 Puan)
Yahya Kemal söz sanatlarını bir çalgıya benzeterek ; “Önemli olan çalgı değil . çalgının nasıl kullanıldığıdır ?” der. Yalnış mı, bu görüş.

S.82. “Ahmet Yesevi (1093 ? – 1166), Horasan erenlerinin piridir.” ifadesinde kullanılan soru işaretinin görevini yazınız. (10 P)

S.83. Dede Korkut Hikayeleri’nin üç özelliğini yazınız.(10 Puan)

S.84. Aşağıda giriş bölümü verilen hikayeyi sayfanın arkasına tamamlayınız. (20 P)
Akıllar Rafta Sokağı
“Bugün çok güzel bir gün olacak. Hissediyorum. Rabbim, bugün bana yeni güzellikler sunacak.” Bu cümleleri yüksek sesle tekrar ederek okula doğru yürüyordum. Kulaklıklarımı taktım ama canım şarkı dinlemek istemiyordu. Sadece etraftakilerin, benim müzik dinlediğimi düşünmelerini istemiştim. Etraftakiler dediysem öyle pek kimse de yok sokakta. Bir delilik yapıp yan sokaktan yürüyeyim dedim ama buradaki herkes de bir delilik yapıp başka sokaktan yürümeye karar vermişler sanırım. .…………………………….

85. İsim-fiil eklerini yazınız. (5P)

86. Asıl adı ” Kitab-ı Dedem Korkut Alâ Lisan-ı Taife-i Oğuzan” olan eseri, biz bugün hangi isimle anıyoruz? (5P)

87. Aşağıdaki cümlelerde geçen fiilimsilerin altını çizip çeşidini yazınız. (10P)

Gölgendi yansıyıp duran bengisu pınarında 

Ölüm düşüncesinin beni sardığı şu anda

88. Aşağıdaki cümlede bulunan noktalama hatasının altını çizip bunun doğrusunu yazınız. (5P)

” Türkiye’m sevdam, Türkçem sedam, benim.”

89.Aşağıdaki şiirden hareketle İslamiyet Öncesi Türk Edebiyatı hakkında hangi çıkarımlarda bulunabilirsiniz? (5P)

Sagu
Alp Er Tunga öldi mü
Isız ajun kaldı mu
Özlek öçin aldı mu
Emdi yürek yırtılur

90. Hz. Ali’nin hikayelerinin de bulunduğu cengâver-gazi tipinin anlatıldığı eserlere hangi isim verilir?  

91. Halk hikâyelerinin aşağıdaki özellikleri sağlayıp sağlamadığını ( D / Y ) olarak değerlendiriniz. 

92. Aşağıda verilen cümlelerdeki boşlukları ” hece, Tanzimat, Sözlü, Ömer Seyfettin, ” kelimeleriyle doldurunuz. (10P)

–Koşuk, sav, destan gibi ürünler Türk edebiyatının ……………………… Dönemi’ne aittir.

–Milli Edebiyat Dönemi’nde eser veren …………… ………………..  Yeni Lisan adlı makalesiyle sade bir Türkçeyi savunmuş, bunu da eserlerine yansıtmıştır.

Hikâye, roman, tiyatro gibi türler ……………………………………………. Dönemi’nde edebiyatımıza girdi.

Aşık tarzı halk edebiyatında ………….. ölçüsü kullanılır.

93. Türkçe yapısı bakımından hangi dil grubundandır? (5P)

94. Aşağıda verilen edebî türlerin Türk edebiyatının hangi döneminde ortaya çıktığını ilgili kutucuğa yazınız. (10P)
roman-mesnevi-sav-türkü-ilahi-tiyatro-deneme-nefes-gazel-sagu-röportaj-semai

95. Bugüne kadar Türkler hangi alfabeleri kullanmışlardır? (5 P)

96. “Çocuk, kalp, dip, milliyet, kaşık, ” kelimelerinden hangisinde ünsüz yumuşaması olmaz? (5 P)

Efkan Doğan

Uzman Türk Dili ve Edebiyatı Öğrt.